Van Gölü'nün yanı başında Ahlat Malazgirt'e komşudur.Müslümanlar arasında Ahlat "Kubbet-ül islam" olarak da bilinir. Kubbetül İslam unvanına sahip diğer yerler Belh, Buhara olduğunu düşünürsek Ahlat bir medeniyet merkezidir."Ahlat, Orta Çağ'ın özellikle 13. ve 14. yüzyılların çok büyük bir ilim, kültür ve ticaret merkezi olmuştur. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde yaşanan bir depremden sonra sadece 12 bin hanenin eski Kahire'ye göç ettiğini yazıyor.Ahlat demek özbe öz Selçuklu demektir.Ahlat döneminin en büyük Selçuklu şehri, bir kültür merkezi konumundaydı.Bugün 38 bin 600 nufüsa sahip bir ilçedir.Ahlat'da bulunan Selçuklu mezarları Türkiye'nin tek açık hava müzesidir. Bu mezar taşları incelendiğinde gizli bir tarih ortaya çıkıyor.
Kubbetül İslam 'Ahlat'. Ahlat, İslam orduları tarafından 641 yılında fethedilmiştir. Ahlat'ı fetheden HZ Ömer'in komutanlarından ünlü sahabi İyaz bin Ganem' dir.Tarihimizde kılıçla kalemi en iyi kullanan bir Türk şehri olan Ahlat, aynı zamanda “Anadolu’nun kapısı Türkiye’nin tapusu” olarak da zikredilmektedir. Ahlat Türk hakimiyetine girdikten sonra, ticaret ve ilimin zirvede olduğu bu dönemde Ahlat’ta birçok ilim adamı ve sanatkâr yetişmiştir. Burada yetişen sanatkârlar Anadolu’nun çeşitli yerlerinde, çeşitli yapılara da imzalarını atmışlardır. Bugün Anadolu’nun doğu ucunda Ahlat'da bulunan tarihî eserler bu toprakların hakiki sahiplerinin ve bin yıllık kardeşliği bütün dünyaya ispat edebilecek kudrettedir.
-AHISKA TÜRKLERİNE YURT OLMAK-
Bugün Ahlat tarihin her döneminde olduğu gibi yine evsiz bırakılan Ahıska Türkleri'ne vatan oluyor. Ahlat insanı bugün Ensar olmuş Hicretin kardeşliğini yaşatmaktadır. Evlerinden koparılan yurtsuz bırakılan insanlar için bir çatı, bir sıcak yuva herşeydir. Ahıska Türkleri, 1829’da başlayan, 1944’te Stalin’in zulmüyle katmerleşen, bir türlü bitmek bilmez bir sürgünün çocuklarıdır .Ahıskalı ozan, dilden dile tutuşturulacak şu nağmelerle özetliyordu Ahıska Türklerinin halini:
Ahıska bir gül idi gitti
Bir ehl-i dîl idi gitti,
Söyleyin Sultan Mahmud’a
İstanbul kilidi gitti.
Bizde 2016 yılında Ahlat'dan ses veriyoruz;
Ahıska'nın gülleri açsın yeniden
Bir ehl-i el var AHLAT
Söyleyin Ahıska'ya vatansız diyene
Kucağını açtı bak Türk AHLAT..